عنوان کتاب : کتاب چای
نویسنده : اوکاکورا کاکوزو
مترجم : اسدالله حقانی
انتشارات : نشر ثالث
فلسفه حضور چای در فرهنگ و تمدن و اجتماع شرق
آنها که نمیتوانند حقارتِ چیزهای بزرگِ درونِ خودشان را احساس کنند، هیچ بعید نیست که نتوانند عظمتِ چیزهای کوچک را در دیگران درک کنند.
کتاب چای مجموعه ای است از فلسفه, تاریخ و چای که در یک مجموعه چنان آدمی را اسیر زیبایی اش می کند که گاه یادت می رود که در عصر سرعت و جهل زندگی می کنی.
کاکوزو اکاکورا با قلمی کم نظیر, دایره ی معلوماتی تحسین انگیز و درک هنری ای چنان بالا که بارها آن را در طول کتاب ستایش کردم ما را با هنری آشنا می کند که شاید کمتر کسی حاضر باشد آن را از دید یک هنر ببیند. یعنی مراسم چای.
این کتاب که غرب را بخاطر تجمل گرایی و عدم درک صحیح از هنر نکوهش می کند چنان شرق اسرار آمیز را به اشراق میبرد که ما شرقی ها دوباره به روح آسیایی خود باز می گردیم. بی شک کتاب چای در نوع خود بسیار کم نظیر است و خواندنش برای هر کسی لطفی دارد.
این کتاب تصویری از ژاپن در شمایل کشوری فرهنگی و هنری در مقابل تصویر جنگجویی آن میسازد. نویسنده سعی دارد تا از این طریق توجه و احترام جهانیان را به فرهنگ صلحطلبی و هنرهای کشورش جلب و در واقع نوعی دیپلماسی بر مبنای درک فرهنگی ایجاد کند. همین مسأله سبب شده تا بعد از گذشت بیش از صد سال از نگارش «کتاب چای»، بار دیگر این کتاب مورد توجه قرار گیرد، چراکه عصر حاضر بیش از هر زمانی نیاز به روابط سیاسی بر اساس درک ارزشها و فرهنگ متقابل دارد.
کتاب چای رو اوکاکورا در سال 1906 نوشته و بیشتر با عنوان رساله از آن یاد میشود؛ حجم زیادی ندارد اما یه دنیا حرف را در صفحات خودش گنجانده است. کتاب چای یک تفسیرِ شگفتانگیز از فرهنگِ ژاپن و ارتباط این کشور با دنیای غرب است. اوکاکورا این کتاب را برای مخاطب غربی نوشته تا به آنها هنر و رسوم شرقی، جزئیات مراسم چای ژاپنی و جنبش چایگرایی را نشان بدهد. چایگرایی که در اصل ملغمهای از تائوئیسم و ذن بودیسم هست با بهرهگیری از مراسم چای باستانی، سعی میکند به ذهن انسان نظم بدهد و با نزدیک کردنش به طبیعت، فرد را به روشنگری میرساند. این کتاب به یکی از آثار مهمِ جنبش شرقگرایی در اوایل قرن نوزدهم بدل شد و توجه شعرای بزرگی مانند الیوت و پاوند را به خودش جلب کرد. حالا از زمان نوشته شدن کتاب چای نزدیک به 120 سال میگذرد و این کتاب بعد از ترجمه شدن به دهها زبان مختلف، یکی از آثار کلاسیک جهان محسوب میشود.
کتاب چای بر روی مارتین هایدگر فیلسوف مشهور آلمانی هم اثرگذار بوده است و گفته میشود مفهوم دازاین که در کتاب هستی و زمان این نویسنده آمده، برگرفته از کتاب چای بوده است. دازاین به معنی «اینجا بودن» یا «در این جهان بودن» هست. کتاب چای از هفت فصل تشکیل شده است که عبارتاند از: یک پیاله آدمیت، مکاتب چای، آیین تائو و ذن، اتاق چای، درک هنر، گلها و اساتید چای.
بخشی از متن کتاب:
انسانیت مدرن در تقلای خودبینانهاش برای رسیدن به ثروت و قدرت خُرد شده است. دنیا در سایۀ خودپسندی و وحشیگری، کورمالکورمال راهش را پیش میبرد. دانش با عذابوجدان به دست میآید و انسانها فقط به هوای رسیدن به سود، سخاوت به خرج میدهند. شرق و غرب همچون دو اژدها که در دیگ جوشانی افتاده باشند، در هم میپیچند و بیهوده تقلا میکنند تا گوهر زندگی را بازیابند. ما دوباره به یک نوو وآ نیاز داریم تا این ویرانی عظیم را مرمت کند. ما چشمانتظار آواتار بزرگ هستیم. حال بیایید در این حین که به انتظار نشستهایم، جرعهای چای بنوشیم. درخشش عصرگاهی آفتاب روی بوتههای بامبو میآرامد، فوارهها با سرخوشی میخروشند و زمزمهی صنوبرها از دل قوری به گوش میرسد. بیایید رویای ناپدیدشدگیِ تدریجی را به تماشا بنشینیم و دمی بیشتر در این بلاهتِ زیبا بیاساییم.